Numizmatyka jest hobby, które przeżywa obecnie swój renesans. Jest coraz więcej osób, które pragną zgłębić historię monet i medali sprzed wieków, a także zachwycają się numizmatami kolekcjonerskimi – ich kunsztem artystycznym oraz symboliką. Jeśli i Ty odkryłeś w sobie pasję do takich artefaktów, czas poznać podstawowe pojęcia, którymi posługują się kolekcjonerzy. Oto mini słowniczek z definicjami najważniejszych.
- Awers / rewers
To dwie strony monety lub medalu. A która jest którą? Co ciekawe, w numizmatyce pojęcia te są stosowane inaczej niż w języku potocznym! Otóż awersem dla numizmatyka jest strona monety, która zawiera symbol emitenta (a zatem, w dzisiejszych czasach, jednej z mennic narodowych). Przykładowo, w polskich monetach awersem jest strona z godłem i rokiem wybicia. Zaś rewersem „zmienna” strona monety – na której pojawia się jej nominał. Dlatego, w odniesieniu do słynnego powiedzenia „orzeł czy reszka” trzeba by powiedzieć, że orzeł jest awersem, a reszka – rewersem.
Ale uwaga! Inaczej sytuacja wygląda w przypadku monet euro. Tu stroną uznawaną za awers jest ta z nominałem – ponieważ jest wspólna dla wszystkich krajów. Rewersem jest zaś strona z informacjami o emitencie, gdyż zmienia się ona w zależności od tego, mennica którego z krajów UE wybiła dany numizmat.
- Rant
Rant jest krawędzią, która oddziela bok monety czy medalu od jego dwóch pozostałych płaszczyzn, którymi są awers i rewers.
- Otok
Otokiem nazywa się wąski pas na obrzeżach awersu bądź rewersu monety, który jest nieco „wyższy” niż jego pozostała część. Inna nazwa tego elementu monety to obrzeże. Jego obecność nie jest przypadkowa – ma znaczenie pragmatyczne. Otok utrudnia sklejanie się ze sobą monet, zabezpiecza je przed porysowaniem oraz czyni je mniej podatnymi na złamanie. Obrzeże otacza pole monety, czyli zasadniczą część awersu/rewersu.
- Odcinek
To część pola monety, najczęściej dolna, która jest oddzielona od jego reszty przy pomocy poziomej cięciwy. Nazywa się go także egzergą. Często służy jako miejsce do wybicia daty.
- Nominał
To wartość monety podawana w postaci liczbowej lub słownej.
- Legenda
W ujęciu numizmatycznym, legendą określa się każdą umieszczoną na monecie czy medalu inskrypcję, a zatem napis. Określenie pochodzi od łacińskiego słowa legere, oznaczającego „czytać”.
- Znak menniczy
Najczęściej pojedyncza litera bądź monogram, który jest oznaczeniem mennicy odpowiedzialnej za wybicie numizmatu. Może być wzbogacone o dodatkowe symbole związane z miejscem produkcji monety czy medalu, np. osobistym symbolem mincerza lub projektanta.
- Limitacja
Limitacja oznacza ograniczenie nakładu wybijanych numizmatów do określonej liczby. Jest stosowana przede wszystkim, kiedy produkowane są monety i medale kolekcjonerskie, co czyni je bardziej unikalnymi.
- Moneta bulionowa
To inaczej moneta inwestycyjna, wybita z metalu szlachetnego: najczęściej złota, srebra lub platyny, która powstaje jako środek lokacji kapitału. Jedne z najbardziej znanych na świecie monet bulionowych to Amerykański Orzeł oraz Filharmonicy Wiedeńscy.
- Destrukt menniczy
To de facto „uszkodzona” moneta, a zatem taka, którą wybito niezgodnie ze stemplem menniczym. Mogło to nastąpić np. w wyniku uszkodzenia czy zagniecenia stempla lub przesunięcia się patrycy, jak również inne błędy popełnione w mennicy. Destrukty nie mają wartości nominalne, ale mogą być cenne dla numizmatyków.
Teraz, gdy poznałeś już podstawowe pojęcia z zakresu numizmatyki możesz zacząć kompletować pierwszą własną kolekcję monet!
Produkty Skarbnicy Narodowej:
Złote monety: https://www.skarbnicanarodowa.pl/zloto/zlote-monety
Srebrne monety: https://www.skarbnicanarodowa.pl/srebro/srebrne-monety
Monety numizmatyczne: https://www.skarbnicanarodowa.pl/inne-metale/monety
Numizmaty: https://www.skarbnicanarodowa.pl/polska-numizmatyka