We współczesnym świecie przyjęło się, że nominały monet i banknotów przyjmują bardzo określone wartości. Najczęściej jest to 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 czy 1000. Przyjrzyj się temu, jak wygląda polski system monetarny, a także układ monet i banknotów euro lub dolarów amerykańskich, by przekonać się, że tak właśnie jest. Ale czy było zawsze? Nie! W przeszłości bardzo popularne były np. trojaki polskie. Dowiedz się, czym są i jaka jest ich historia.
Trojaki polskie to ogólna nazwa monet o wartości 3 groszy bitych przez polskich emitentów. Musisz przyznać, że jest ona nietypowa, prawda? Jednak bardzo szybko zyskały one na popularności i pozostały na polskim rynku pieniężnym przez długie lata. Dlatego warto poznać ich historię oraz rodzaje.
Historia trojaków polskich
Trojaki polskie (3-groszówki) pojawiły się po raz pierwszy za czasów króla Zygmunta I Starego. Zaczęto je bić w 1528 roku w czterech mennicach należących do państwa polskiego.
Pierwszymi dwiema mennicami, które biły trojaki, były krakowska i toruńska. Powstające tutaj monety (początkowo ze srebra) na awersie miały portret władcy, a na rewersie wizerunek orła.
Ostatecznie bardziej przyjął się wariant toruński i to w nim od 1535 roku monetę biła również mennica gdańska. Czwartym ośrodkiem, w którym powstawały trojaki, był Elbląg. Monety z tej mennicy różnią się detalami od pozostałych.
Popularność trojaków rosła także za czasów Zygmunta II Augusta, mimo że bito je tylko w Gdańsku oraz, w większej ilości, w Wilnie. Te wileńskie również mają specyficzną ikonografię.
Szczególną uwagę zwracają trojaki olkuskie bite w czasach Stefana Batorego w latach 1579-1580.
Szczyt popularności tych monet przypada na czasy Zygmunta III Wazy. Wówczas 3-groszówki, trojaki koronne, bito w aż 7 mennicach i w wielu odmianach. Eksperci mówią, że było ich co najmniej 97 (nie licząc tych z niewiadomego pochodzenia).
Trojaki zniknęły na chwilę w czasach Władysława IV (wówczas koncentrowano się na biciu wyższych nominałów) i powróciły wraz z tym, jak na tronie zasiadł Jan Kazimierz. Za jego panowania wybijano je w tradycyjnym kształcie ikonograficznym, nawiązującym do tych pierwotnych.
Monety były również bite w czasach Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana II Sobieskiego oraz Augusta II i III – także w nowym kształcie.
Po ujednoliceniu systemu monetarnego w Polsce (za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego), trojaki bito głównie w mennicy warszawskiej – aż do 1794 roku! Były to już jednak monety miedziane. Produkowano je również pod zaborami – w Księstwie Warszawskim oraz w Królestwie Kongresowym. Ostatnie trojaki mennica warszawska wybiła w 1841 roku.
Jaką rolę odgrywały trojaki polskie?
Trojaki polskie były obecne na rynku monetarnym Polski i środkowej Europy przez niemal trzy stulecia. Były niezwykle popularne i bardzo chętnie stosowane jako środek płatniczy. Dlatego można je znaleźć w zbiorach monet w wielu innych krajach. Warto też wiedzieć, że forma ikonograficzna tej monety została przyjęta przez wielu innych emitentów – np. w księstwach śląskich, a także w Transylwanii, Republice Dubrownika czy w Prusach. Dlatego do dziś trojaki to niezwykle wartościowe numizmaty kolekcjonerskie, których warto poszukiwać. Niosą za sobą niezwykłą historię o potędze monetarnej z dawnych wieków.
Numizmatyka: https://www.skarbnicanarodowa.pl/polska-numizmatyka